Urodziny
na mrozie
Koniec
zimy to czas, kiedy na świat przychodzą focze szczenięta dwóch bałtyckich
gatunków fok szarych (Halichoerus grypus) i
obrączkowanych, zwanych też nerpami
(Phoca hispida). Foki pospolite (Phoca vitulina) czynią to później.
Biologia rozrodu oraz jego czas i miejsce różni te gatunki między sobą.
Foki
szare - czyli te najliczniejsze oraz foki pospolite - spotykane u nas
najrzadziej, dojrzałość płciową osiągają w podobnym wieku, samce gdy skończą
6 lat, a samice gdy 4 lata. Nerpa ( foka obrączkowana) jest zdolna do rozrodu w
5 roku życia, jeśli to samica, a samce dopiero po ukończeniu 7 lat.
Focze
gody rozpoczynają się, w zależności od gatunku, w okresie od jesieni do
wiosny. Jako pierwsze do powiększania rodziny przystępują foki szare i obrączkowane,
bo już z początkiem wiosny, krótko po porodzie. Foki pospolite dopiero po
okresie linienia, we wrześniu. Nierzadko wśród konkurentów o samice i
dogodne miejsca odbywają się walki godowe. W tym czasie samice, zwłaszcza u
fok obrączkowanych, wydzielają charakterystyczny zapach. Po miłosnych
zalotach i skutecznym zapłodnieniu rozpoczyna się 11,5 miesięczny okres ciąży.
Na
przełomie lutego i marca przyszłe mamy z
gatunku fok szarych i obrączkowanych wychodzą na pola i kry lodowe lub na ląd
i tu, najchętniej w spokojnych warunkach, rodzą się szczenięta. Foki
pospolite wybierają ciepłą porę roku na czas urodzin, toteż młode
przychodzą na świat w okresie czerwca i lipca. Zwykle samica wydaje na świat
tylko jedno dziecko, bardzo rzadko zdarzają się ciąże mnogie. Prawie regułą
jest także fakt częstych poronień wśród pierworódek, zarówno w warunkach
naturalnych, jak i sztucznych.
Młode
fok obrączkowanych i szarych, wyglądają niczym białe, puchate kuleczki.
Pospolite natomiast są miniaturką rodziców i białe nie są. Barwa lanugo
stanowi dla malucha kamuflaż, bowiem pierwsze tygodnie swego życia spędza on
na lądzie. Mleko fok zawiera niezwykłą ilość tłuszczu, jest ono 12-13 razy
bardziej tłuste niż mleko krowy. Ponieważ okres laktacji jest szczególnie krótki,
młode muszą znacznie przybrać na wadze. Szczenię ssąc takie pożywne posiłki
przyrasta dziennie około 1 - 2 kg.
Mały
samiec foki szarej. Foto: Krzysztof E. Skóra
Samice,
szczególnie u fok pospolitych, bardzo troskliwie dbają o swoje potomstwo. W
sytuacjach zagrożenia uderzają młode płetwami, aby zepchnąć je do wody.
Tutaj podtrzymują je swoim ciałem nie pozwalając na utonięcie. Oddalają się
tylko na bezpieczną odległość.
Foki
obrączkowane kopią w lodzie śnieżne jamy dla swego malca. Na końcu takiej
nory znajduje się gniazdo i zejście do wody, dzięki czemu młode jest dobrze
ukryte. Matczyna opieka nad szczenięciem trwa przez około 3 tygodnie, jedynie
foki pospolite rozstają się ze swymi pociechami trochę później. Małe tracą
białe futro i uczą się samodzielności.
W
fokarium Stacji Morskiej w Helu, jak dotąd, doczekaliśmy się dwóch szczeniaków:
Adama i Bojki. Obie te foki zostały wypuszczone do środowiska naturalnego i
obecnie pływają po wodach Bałtyku.
Magdalena
Jedynak
lanugo-
łac. meszek, młody zarost, puch, anat. meszek płodowy pokrywający w drugiej
połowie ciąży całą skórę płodu ludzkiego, znikający w ostatnim miesiącu
ciąży, odpowiednik sierści (futra) zwierząt.
|
