Zarządzanie
morświnem?
Natura
2000 - kolejny etap
W
Polsce, tak jak w całej Unii Europejskiej, trwają prace nad wdrażaniem
europejskiego systemu ochrony zagrożonych gatunków i ich siedlisk - NATURA
2000. Także u nas miał miejsce proces opracowywania pilotażowych planów
renaturalizacji siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków na obszarach
NATURA 2000 oraz planów ochrony wybranych gatunków. Organizatorem było
Ministerstwo Środowiska.
W
grudniu 2007r. zakończyły się konsultacje społeczne dotyczące
wspomnianego projektu noszącego tytuł „Opracowanie planów
renaturalizacji siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków na obszarach
Natura 2000 oraz planów zarządzania dla wybranych gatunków objętych
Dyrektywą Ptasią i Siedliskową”. Projekt został zrealizowany
w ramach tzw. Transition Facility (Pomoc Przejściowa) we współpracy
z partnerami z Unii Europejskiej - Królestwem Niderlandów i
Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Dokumenty
te nie są obowiązującymi planami ochrony w rozumieniu polskiego prawa,
jednakże w swojej treści są zgodne z przepisami prawnymi odnoszącymi się
do planów ochrony i zawierają wszystkie elementy wskazane w przewodniku
metodycznym „Planowanie ochrony obszarów Natura 2000” opracowanym dla
Ministerstwa Środowiska w ramach projektu twiningowego PL/IB/2001EN/02.
Uczestnicy konsultacji
dotyczących Zatoki Puckiej i Półwyspu Helskiego
w Jastrzębiej Górze.
Foto: Krzysztof E. Skóra
Nadrzędnym
celem prac był dalszy postęp w tworzeniu podstaw dla rozwoju systemu zarządzania
siecią Natura 2000 w Polsce.
W okresie od stycznia 2006r. do grudnia 2007r. zrealizowano dwa główne
zadania projektu.
Po pierwsze opracowano plany współpracy lokalnej na rzecz ochrony
55 obszarów Natura 2000 występujących w naszym kraju w tym dla
Zatoki Puckiej i Półwyspu Helskiego. Przygotowano także takie plany zarządzania
dla 15 zagrożonych i chronionych gatunków roślin i zwierząt. Wśród
wybrańców znalazł się jeden gatunek morski - morświn (Phocoena
phocoena).
Z
racji zakresu swojej badawczej działalności Stacja Morska Instytutu
Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego zaangażowana była bezpośrednio w
organizację czterech spotkań konsultacyjnych dotyczących krajowego planu
zarządzania dla występujących w polskich wodach Bałtyku morświnów.
Uczestniczyli w nich przedstawiciele Ministerstwa Środowiska, urzędów
morskich, organizacji rybackich, parków narodowych i krajobrazowych, pozarządowych
organizacji pro-ekologicznych, wojewódzkich funduszy ochrony środowiska a
także Marynarki Wojennej i niektórzy przedstawiciele lokalnych samorządów.
Dwa ze spotkań odbyły się w Łebie i po jednym w Międzyzdrojach i Gdyni.
Omówienie
i stworzenie zapisów do planu zarządzania zagrożonymi zasobami gatunku
chronionego to przygotowawczy etap do realizacji wymaganego prawem planu
jego ochrony. Odbyte spotkania i przeprowadzona w ich trakcie dyskusja
powinny ułatwić to zadanie, z którego nasze państwo musi się w najbliższym
czasie wywiązać.
Uczestnicy
dotychczasowych spotkań pozyskali znaczący zasób wiedzy o gatunku
i jego problemach. W ich trakcie mogli zaznajomić się z cechami
gatunkowymi morświnów, rozmnażaniem, wiekiem, odżywianiem, zachowaniem,
bio-echolokacją, miejscem gatunku w ekosystemie, zasięgiem
zoogeograficznym populacji, preferencją siedliskową, przyczynami
spadku liczebności
populacji, statusem ochronnym w tym konwencjami międzynarodowymi i
innymi aktami prawa międzynarodowego dotyczącymi ochrony morświnów oraz
aktami i regulacjami prawnymi z zakresu ochrony środowiska i przyrody
chroniącymi zasoby tych zwierząt. Poinformowano także o ochronie morświna
w prawodawstwie polskim,
statusie w prawie innych krajów bałtyckich, regulacjach prawnych w
ramach Wspólnej Polityki Rybackiej Unii Europejskiej w tym Rozporządzeniu
Rady (WE) nr 812/2004 z dnia 26 kwietnia 2004r. ustanawiające środki
dotyczące przypadkowego odławiania waleni w trakcie połowów ryb oraz
zmieniające Rozporządzenie (WE) nr 88/98 a także Rozporządzeniu Rady
(WE) nr 2187/2005 z dnia 21 grudnia 2005r. w sprawie zachowania zasobów połowowych
w wodach Morza Bałtyckiego, cieśnin Bełt i Sund poprzez zastosowanie środków
technicznych oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1434/98 i uchylające
rozporządzenie (WE) nr 88/98.
Opisano
zagrożenia tj. czynniki powodujące obecnie zanikanie gatunku,
zidentyfikowanie wyników, celów i działań – czyli zakłócenia
akustyczne (hałas), niepokojenie dźwiękiem i ruchem. Zaznajomiono ze
stanem zasobów pokarmowych,
ich jakością i dostępnością . Zwrócono szczególna uwagę na
zjawisko przyłowu czyli przypadkowego połowu morświnów w różnych
typach sieci.
Na
spotkaniach debatowano też nad rolą informacji i edukacji oraz
sposobami wykorzystania najnowszych danych naukowych dla podniesienia
świadomości społecznej o gatunku. Omówiono politykę rybacką w stosunku
do konieczności ochrony przyrody morza. Pokreślono wagę stałych
konsultacji środowiska naukowego, administracji państwowej,
rybaków i organizacji pro-ekologiczych.
Uczestnicy
zaproponowali działania ochronne na rzecz redukcji zakłóceń, redukcji
zanieczyszczeń i redukcji przyłowu. Uznano za konieczne dokonanie szeregu
zmian legislacyjnych. Wskazano też działania informacyjne, edukacyjne oraz
komunikacyjne niezbędne w ochronie morświna. Uznano za konieczne
wykonywanie badań i monitoringu obecności morświnów w granicach
polskich obszarów morskich, a także ustalenie czy i w jakich typach rybołówstwa
mamy do czynienia z przyłowem
tych zwierząt.
Spisano
cele i zadania planowane do realizacji, wskazując jednostki odpowiedzialne,
koszty i źródła finansowania.
Wyrażono opinię, że okresowo powinno się dokonywać oceny wdrażania
planu. Środowisko uczestniczących w spotkaniach rybaków zobowiązało się
do zaprezentowania swojego stanowiska wobec planu w oddzielnym
dokumencie.
Podobnie
opracowywano plany zarządzania dla 14 innych gatunków:
wydry, cietrzewia, głuszca, przeplatki, podkowca małego, traszki
grzebieniastej, nadobnicy alpejskiej, bobra, susła moręgowanego, obuwika
pospolitego, dzwonecznika wonnego, sasanki otwartej, sierpika różnolistnego
i zanokcicy serpentynowej.
Na
podstawie zgromadzonych w trakcie konsultacji informacji zostały
zredagowane ogólnokrajowe plany ochrony dla wymienionych wyżej gatunków.
Będą one stanowić bardzo dobrą podstawę dla planów ochrony dla obszarów
sieci Natura 2000, które zostały objęte projektem oraz być może będą
stanowiły wzór do dalszych działań związanych z zarządzaniem całą
siecią Natura 2000 w naszym kraju
Prace
podsumowano i ogłoszono zakończenie projektu na specjalnej dwudniowej
konferencji jaka odbyła się w Warszawie i w Goniądzu (nad Biebrzą) w
dniach 10
- 11 grudnia 2007r. w obecności przedstawicieli Ministra Środowiska i
Ambasadorów Królestwa
Wielkiej Brytanii
i Królestwa Niderlandów. Omówiono przebieg projektu
i przedyskutowano sposoby wykorzystania jego efektów.
Czy
teraz 55 polskim obszarom Natura 2000 i 15 gatunkom w nich występującym
będzie działo się lepiej? -
Tak właśnie musi być!
Tekst:
Marcin
Gawdzik
Krzysztof
E. Skóra
|
