AMBER
NOWY PROJEKT BADAWCZY W
HELU
W
roku 2009 na Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego
w Helu rozpoczęto realizację kolejnego międzynarodowego projektu
badawczego. Jego polskim liderem jest Instytut Oceanologii PAN. Głównym
celem projektu AMBER jest oszacowanie dopływu wód gruntowych do ekosystemu
morskiego oraz ich wpływ na eutrofizację, organizmy żywe oraz jakość
sanitarną wód kąpieliskowych Morza Bałtyckiego. Badania skoncentrowane
zostały na strefie brzegowej. W zlewisku Bałtyku zamieszkuje dziś ponad
85 milionów mieszkańców z 9 państw. Do strefy brzegowej główny ładunek
zanieczyszczeń organicznych dostaje się rzekami oraz wodami gruntowymi. Ładunek
niesiony rzekami, w tym Wisłą i Odrą jest monitorowany regularnie,
natomiast nie ma żadnych danych dotyczących ilości substancji
biogenicznych i innych
zanieczyszczeń chemicznych dostających się do ekosystemu morskiego z
wodami gruntowymi. Strefa brzegowa „kontroluje” biogeochemiczną
transformację związków węgla, fosforu i azotu dzięki stałej filtracji
wody przez przepuszczalne osady piaszczyste. Procesy zachodzące w płytkiej
strefie brzegowej, wśród nich naturalna filtracja i przemiana substancji
organicznych w proste związki nieorganiczne odgrywają istotną rolę dla
człowieka, procesy te prowadzą bezpośrednio do polepszenia jakości wód
kąpieliskowych.
Wody
gruntowe uważane są za istotne źródło dopływu wód słodkich z lądu
do morza, które w znacznym stopniu zmieniają skład biogeochemiczny wód w
strefie brzegowej. Wody gruntowe są bogate w biogeny, składniki organiczne
i metale ciężkie. Oszacowanie ilości tych komponentów dostających się
wodami podziemnymi do wód morskich stanowi obecnie kluczowy element badań
związanych z problematyką eutrofizacji mórz. Dodatkowo wody gruntowe wpływają
bezpośrednio na bioróżnorodność występujących organizmów zarówno w
strefie brzegowej, jak i na lądzie. Pomimo faktów, które świadczą o
istotnej roli jaką odgrywają wody gruntowe, stosunkowo niewiele badań
zostało przeprowadzonych do tej pory w rejonie Morza Bałtyckiego. Wyjątek
stanowią prace prowadzone w
niemieckiej Zatoce Eckernforder oraz pilotowe obserwacje wypływu wód
gruntowych w Zatoce Puckiej wykonane w latach 90. przez zespół prof.
H.Jankowskiej i L.Falkowskiej z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego.
W
projekcie AMBER przewiduje się przeprowadzenie analizy jakościowej wód
gruntowych, oszacowanie tempa wypływu (analiza ilościowa) oraz zbadanie
ich wpływu na organizmy żywe, makro- i meiofaunę. Głównym obszarem badań
będzie rejon Zatoki Gdańskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Zatoki
Puckiej i rejonu Helu. Badania terenowe będą prowadzone z wykorzystaniem
jednostki pływającej „Professor Albrecht Penck” należącej do
Instytutu z Warnemunde oraz łodzi pontonowych będących własnością
Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie. Dodatkowo badania będą prowadzone w płytkowodnej
strefie i na plażach piaszczystych rejonu Helu. Głównymi zadaniami
realizowanego projektu są:
-
charakterystyka
sedymentologiczna osadów oraz identyfikacja źródeł wypływu wód
gruntowych,
-
tempo
wypływu wód gruntowych i ich analiza jakościowa,
-
wpływ
wód gruntowych na środowisko ożywione,
-
bilans
hydrologiczny polegający na opracowaniu modelu wypływu wód gruntowych
w strefie brzegowej i ich
oddziaływanie na geochemię wód kąpieliskowych.
Zadania
realizowane będą w ciągu czterech kampanii terenowych w różnych
sezonach roku, aby określić zmienność sezonową i czasową badanego
zjawiska.
Lech Kotwicki
|
