JAK UWIĘZIĆ CO2
Ocena możliwości składowania CO2 pod dnem Morza Bałtyckiego
i jego wpływu na ekosystem morski
Badania geologiczne możliwości magazynowania CO2 pod dnem Morza Bałtyckiego i jego wpływu na ekosystem morski zostały właśnie rozpoczęte w ramach projektu Unii Europejskiej „Sub-seabed CO2 Storage: Impact on Marine Ecosystems (ECO2)”. Jego celem jest określenie ryzyka związanego z magazynowaniem CO2 pod dnem morskim. Międzynarodowe konsorcjum projektu składa się z 27 renomowanych instytucji europejskich, ze strony polskiej w projekcie biorą udział Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Grupa LOTOS S.A. jako strategiczny partner przemysłowy.
Wychwytywanie dwutlenku węgla oraz jego podziemne składowanie w strukturach geologicznych, zwane technologią CCS (Carbon Capture and Storage), jest obecnie uznawane za kluczową metodę ograniczenia nadmiernej emisji CO2 przez elektrownie i inne przemysłowe źródła do atmosfery w Europie i na świecie. Po przyjęciu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE w sprawie geologicznego magazynowania dwutlenku węgla, Unia Europejska wspiera wybrane działania i projekty demonstracyjne promujące wdrażanie technologii CCS w Europie. Kilka projektów dotyczy podmorskiego składowania CO2. Pomimo, że od przeszło 13 lat prowadzi się sekwestrację CO2 pod dnem Morza Północnego na złoży Sleipner, wciąż brakuje informacji na temat krótko- i długoterminowego oddziaływania CO2 na ekosystem morski.
Na obszarze Polski, wdrożenie Dyrektywy znajduje się na etapie konsultacji i dostosowywania przepisów prawnych, a prace badawcze w środowisku morskim nie były do tej pory podejmowane. Projekt ma zatem charakter nowatorski.
Celem projektu ECO2 jest określenie prawdopodobieństwa wycieku CO2 z podmorskich składowisk i jego wpływu na ekosystem morski. Przewidywane prace badawcze prowadzone będą na dwóch składowiskach: Sleipner na głębokość wody 90 m i Snohvit na 330 m oraz w miejscu potencjalnego składowania CO2 w południowej części Morza Bałtyckiego na polu eksploatacji ropy naftowej B3 przez LOTOS Petrobaltic S.A. o głębokość wody 80 m. Przy wykorzystaniu nowoczesnych technik detekcji, planuje się rozpoznanie budowy warstw geologicznych i możliwości wycieku CO2 ze składowisk celem opracowania strategii kontroli i monitoringu składowania.
W oparciu o wyniki badań środowiskowych, przewiduje się przeprowadzenie serii eksperymentów laboratoryjnych oraz analiz porównawczych z rejonami naturalnych emisji CO2 z dna morskiego celem opracowania modelu rozprzestrzeniania dwutlenku węgla i jego wpływu na zmiany parametrów fizyko-chemicznych i biologicznych środowiska. Dodatkowo, planuje się przeprowadzenie badań społecznych nad postrzeganiem technologii CCS przez lokalne społeczności oraz nad sposobami rozpowszechniania wyników projektu wśród władz administracyjnych. W efekcie podjętych prac zostanie opracowany przewodnik do kontroli składowisk podmorskich CO2 zawierający plan monitorowania i działań naprawczych oraz ich szacunkowy koszt.
Realizacja projektu ECO2 umożliwi również rozpoznanie struktur geologicznych pod dnem morskim Bałtyku Południowego pod kątem składowania dwutlenku węgla. We współpracy z Grupą LOTOS S.A. planuje się określenie uwarunkowań geologicznych zatłaczania CO2 w miejscu aktualnej eksploatacji ropy naftowej, a także oszacowanie ryzyka związanego z wyciekiem gazu ze składowiska.
Tego typu badania naukowe w partnerstwie przemysłowym mają w Polsce charakter pionierski. Realizacja projektu we współpracy z wiodącymi ośrodkami naukowymi specjalizującymi się w podejmowanej tematyce i innym dużym partnerem przemysłowym jak np. Statoil umożliwi wykonawcom projektu wymianę doświadczeń w zakresie oddziaływania CO2 na ekosystemy morskie oraz dostęp do najnowszych metod badawczych.
Profesor Uniwersytetu Gdańskiego
dr hab Adam Sokołowski