KOMISJA HELSIŃSKA

KOMISJA OCHRONY ŚRODOWISKA MORSKIEGO MORZA BAŁTYCKIEGO

Zalecenie HELCOM 16/3

przyjęte dnia 15 marca 1995 roku, w związku z artykułem 13, paragraf b 

Zachowanie naturalnej dynamiki procesów brzegowych

KOMISJA, PRZYPOMINAJĄC Artykuł 13g Konwencji o Ochronie Środowiska Morskiego Obszaru Morza Bałtyckiego z 1974 roku (Konwencji Helsińskiej),

ZWRACAJĄC UWAGĘ na Artykuł 15 Konwencji Helsińskiej z 1992 roku oraz Zalecenie dotyczące ochrony pasa brzegowego (HELCOM 15/1), a w szczególności zalecenie, aby “na tym obszarze chronionego pasa brzegowego zabroniona została działalność prowadząca do trwałej zmiany przyrody lub krajobrazu [...] z wyjątkiem przypadków uzasadnionych szczególnym interesem społecznym”, oraz aby “utworzona została przybrzeżna strefa planowania, rozciągająca się od średniej linii wody w kierunku lądu na co najmniej 3 km”,

ZWRACAJĄC TAKŻE UWAGĘ na istnienie konfliktu pomiędzy celami ochrony brzegów 1) a celami ochrony przyrody, a także uwzględniając fakt, że środki ochrony brzegów często prowadzą do, np.:

-    zakłócenia naturalnych procesów zachodzących w ekosystemach oraz w strukturach biotopów, takich jak: plaże, wydmy, klify oraz strefa przybrzeżna, przez częściową lub całkowitą zmianę miejscowej i regionalnej morfodynamiki,

-    ciągłej utraty charakterystycznych ekosystemów, na które oddziałuje morze, takich jak: nieregularnie zalewanych przybrzeżnych i rzecznych terenów podmokłych, podmokłych lasów przybrzeżnych lub aktywnych klifów,

-    wzrastającego zagrożenia dla różnorodności biologicznej obszarów przybrzeżnych,

UZNAJĄC, że typowa flora i fauna obszarów przybrzeżnych to organizmy wysoce  wyspecjalizowane i zależne od specyficznych przybrzeżnych siedlisk, a także od zachowania naturalnej dynamiki brzegowej,

UZNAJĄC TAKŻE, że naturalne obszary przybrzeżne, które podlegają nieregularnemu zalewaniu (szczególnie obszary podmokłe) przyczyniają się do zwiększenia zdolności wód przybrzeżnych i zalewowych do samooczyszczania,

BIORĄC POD UWAGĘ, że naturalna linia brzegowa charakteryzuje się wyjątkowym pięknem, a środki ochrony brzegów zmniejszają wartość wybrzeża dla turystyki przyjaznej środowisku,

BĘDĄC ŚWIADOMA, że środki ochrony brzegów są bardzo kosztowne i mogą spowodować duże nakłady finansowe w przyszłości,

BĘDĄC ŚWIADOMA TAKŻE, że środki ochrony brzegów są konieczne na obszarach, gdzie prądy morskie, falowanie lub wysoki poziom wód wywołany przez sztormy mogą zagrozić terenom zamieszkałym, życiu ludzkiemu, dobrom materialnym o dużej wartości, a także zniszczyć dziedzictwo kulturowe,

 ZALECA rządom Państw Stron Konwencji Helsińskiej:

a)  aby dynamiczny charakter i stałe zmiany wybrzeża zostały uznane i zaakceptowane jako procesy naturalne oraz, aby nowe środki ochrony brzegów poza obszarami zamieszkałymi nie były normalnie praktykowane, z wyjątkiem sytuacji, gdy plany zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną stanowią inaczej, 

b)  aby aktywne klify, jako źródła osadów, oraz naturalnie zalewane obszary przybrzeżne, jako potencjalne filtry zatrzymujące biogeny, nie były objęte nowymi środkami ochrony brzegów, z wyjątkiem sytuacji, gdy plany zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną stanowią inaczej,

c)  aby znajdującym się poza terenami zamieszkałymi obszarom przybrzeżnym, które były nieregularnie zalewane, zanim zmeliorowano je wyłącznie dla celów gospodarki przestrzennej, przywrócono wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, charakter przybrzeżnych terenów podmokłych przez zlikwidowanie grobli lub ich przeniesienie dalej w głąb lądu,

d)  aby, jeśli środki ochrony brzegów są konieczne, przedkładać materiały pochodzenia naturalnego, takie jak: kamień, piasek, ziemia lub drewno nad materiałami sztucznymi (beton, asfalt lub plastik),

ZALECA TAKŻE, aby środki ochrony brzegów zostały włączone do krajowych lub regionalnych planów zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną. Plany takie powinny:

-    opierać się na szczegółowej wiedzy na temat istotnych parametrów fizycznych morfodynamiki brzegowej,

-    uwzględniać wzajemne powiązania parametrów fizjograficznych, ekologicznych i ekonomicznych,

-    włączyć te parametry w specyficzne strategie rozwoju strefy przybrzeżnej,

-    zawierać ocenę oddziaływania na środowisko,

-    zawierać analizę strat i zysków planowanych działań,

-    powstawać w oparciu o odpowiednie struktury administracyjne i prawne.

ZALECA DALEJ, aby rządy Państw-Stron Konwencji Helsińskiej informowały HELCOM o nowych projektach i głównych planach dotyczących środków ochrony brzegów.

1) Definicja:  ochrona brzegów (ang. “coastal defence"; termin wymienny: “coastal protection”) oznacza wszelkie sztuczne lub zaprojektowane przez człowieka obiekty wzdłuż wybrzeża, takie jak: ostrogi, mola, falochrony, groble. Oznacza także zakłócenie naturalnej dynamiki plaż lub wydm, a także umacnianie plaż lub wydm (tzn. środki zmierzające do ochrony strefy brzegowej przed zalaniem, uszkodzeniem przez fale i erozją).

<<<POWRÓT