Stacja
Morska IO UG powołana została w 1992 roku po przekształceniu się z Morskiego Laboratorium Terenowego (1977) i wybudowaniu nowego
budynku
laboratoryjno - socjalnego, w którym znalazła swoją siedzibę. 
Jest stacją
terenową w strukturze organizacyjnej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu
Gdańskiego na Wydziale Oceanografii i Geografii.
Ponieważ
Stacja Morska IO UG jest jedyną tego typu placówką w Polsce, jest ona
otwarta na potrzeby badawcze całego środowiska naukowego kraju i stanowi
oparcie terenowe dla wszystkich grup badawczych pracujących w tym
rejonie (zespołów akademickich różnych uczelni, instytutów branżowych
oraz Polskiej Akademii Nauk).
Jej eksperymentalna i socjalna baza są
utrzymywane w stałej gotowości dla osób i grup badawczych, którym tego
rodzaju placówki są niezbędne dla wykonania podjętych projektów
badawczych w tym rejonie. Zgodnie z naturą
badań przyrodniczych, stacja jest dostępna 24 godziny na dobę, każdego
dnia roku.
Położenie placówki
w centralnym punkcie Zatoki Gdańskiej stwarza możliwości wykonywania badań
w obrębie morza otwartego oraz jego strefy przybrzeżnej. Pozwala na śledzenie
regionalnych procesów fizyko-chemicznych, biologicznych i geologicznych w
strefie kontaktu wody z dnem, lądem i atmosferą oraz zjawisk zachodzących
w toni morskiej.
Tworząc Stację
Morską kierowano się głównie potrzebami badawczymi, jakie powstały w wyniku antropogenicznego procesu degradacji naturalnego środowiska rejonu
Zatok: Gdańskiej i Puckiej oraz przybrzeżnej strefy morza. Wiele z
koncepcji naukowych, dotyczących podstaw funkcjonowania i ochrony środowiska
biologicznego morza, do tej pory nie mogło być zrealizowanych z uwagi na
brak tego typu warsztatu badawczego i jego specjalistycznych narzędzi.
Stacja Morska w
Helu jest szczególnie predestynowana do podejmowania badań, dotyczących
funkcjonowania i ochrony życia Bałtyku w ramach wielostronnych zobowiązań
badawczych (w tym międzynarodowych). Uzupełnia możliwości badawcze
instytutów, tradycyjnie ulokowanych w dużych aglomeracjach i pozbawionych
przez to możliwości prowadzenia ciągłych obserwacji terenowych (np.
specjalistycznego monitoringu) Wyposażona jest w system akwaryjny, oparty o
obieg wody morskiej, niezbędny dla podjęcia długich serii doświadczeń w
warunkach możliwie blisko odpowiadających naturalnym. Stwarza to możliwości
badania reakcji fauny i flory na zmienne warunki hydrologiczne, m.in.
badania wpływu zanieczyszczeń na ich kondycję zdrowotną, wzrost i zdolności
reprodukcyjne. Istnienie takiego systemu, który jest obecnie jedynym na południowym
i wschodnim Bałtyku, pozwala na długookresowe przetrzymywanie żywego
materiału badawczego dla różnych celów badawczych.
Lokalizacja
stacji oraz warunki ekologiczne południowego Bałtyku wzbudzają zainteresowanie wielu zagranicznych eksperymentatorów wykonaniem porównawczych
doświadczeń na organizmach, dla których rejon ten stanowi granice ich
zasięgu zoogeograficznego.
Dotyczy to szczególnie
form reliktowych - arktycznych i borealnych - ciepłowodnych. Prowadzone długoterminowo
serie obserwacji biologicznych w rejonach Zatoki Puckiej i Gdańskiej
pozwalają na śledzenie zmian w bioróżnorodności tych akwenów. Dlatego
też Stacja Morska w Helu, w marcu 1994 roku została włączona do
Europejskiej Sieci Morskich - Biologicznych Stacji Badawczych (MARS -
Network) i będzie uczestniczyła w cyklu projektów badawczych tej
struktury.
Problematyka badawcza zespołu Stacji Morskiej koncentruje się na:
~ biologii bałtyckich ssaków morskich,
~ biologii i ekologii ryb strefy przybrzeżnej Bałtyku,
~ ochronie rzadkich gatunków i biotopów Bałtyku
~ biologii i ekologii ryb antarktycznych.
Szczegółowy
zakres badawczych zainteresowań pracowników placówki charakteryzuje ich
dorobek, złożony z ponad 150 publikacji: kliknij
tutaj.
 Stacja stanowi
krajowe centrum badań ssaków morskich, występujących w polskiej części
Bałtyku. Zebrane dane na temat ich występowania pozwalają obecnie na
rozpoczęcie przygotowań do eksperymentu hodowli i
restytucji foki
szarej do Zatoki Gdańskiej. Badaniami ssaków bałtyckich placówka wypełnia
polskie zobowiązania wobec postanowień Konwencji Helsińskiej oraz
Konwencji Bońskiej - w ramach Porozumienia o Ochronie Małych Waleni Morza
Północnego i Bałtyku (ASCOBANS).
Warto dodać, że
placówka specjalizuje się także w kontroli stanu zasobów ryb
antarktycznych. Na bazie polskich i międzynarodowych wypraw antarktycznych
(pracownicy placówki brali udział w 6-ciu z nich) założono muzealną
kolekcję ryb antarktycznych. Zawiera ona szereg unikalnych gatunków i jest
największą w kraju i jedną z największych na świecie.
Stacja jest
miejscem międzynarodowych spotkań europejskich specjalistów z zakresu
ekologicznych badań morza rejonów Bałtyku, Arktyki i Antarktyki. Stacja w
części socjalnej posiada obecnie: pokoje noclegowe, salę
seminaryjną i mesę. To tutaj odbyła się VI Konferencja metodyczna
"Ochrona środowiska na uniwersyteckich studiach przyrodniczych".
Stacja Morska UG
jest również placówką dydaktyczną. W zakresie zobowiązań akademickich
w helskiej placówce odbywają się głównie zajęcia praktyczne: ćwiczenia
terenowe, praktyki wakacyjne i dyplomowe, kursy specjalistyczne.
Okazjonalnie mają miejsce również wykłady i seminaria. Warto zaznaczyć,
iż są to zajęcia nie tylko przyrodniczych kierunków macierzystej
uczelni. Będąc jedyną tego typu placówką w kraju, Stacja musi i chce być
pożyteczną wszystkim polskim szkołom wyższym.
W Stacji
prowadzone są także zajęcia dydaktyczne uczelni zagranicznych. W okresie
letnim zajęcia z biologii morza odbywają tu Uniwersytety z Oldenburga
i Ostrawy.
Stacja organizuje
również zajęcia edukacyjne dla zorganizowanych grup młodzieży ze szkół
podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych. Są one
prowadzone w formie lekcji dwugodzinnych, a także kursów jedno - i
dwudniowych. W oparciu o doświadczenia Stacji przy współpracy Zespołu
Szkół Ogólnokształcących w Helu oraz gdańskiego Kuratorium Oświaty
stworzono nowy przedmiot "Ekologia morza". Tutaj
znajdziesz szczegóły dotyczące tego projektu.
Stacja stara się
być użytecznym ośrodkiem pro-przyrodniczej edukacji dla mieszkańców
miasta i Półwyspu. Poprzez swoją działalność oświatową stara się
mobilizować społeczeństwo do ochrony lokalnych walorów przyrody jako
podstawy przyszłego powodzenia gospodarczego tego regionu. Stara się uwrażliwiać
obecnych i przyszłych eksploatatorów przyrody (rybaków, pracowników
przemysłu turystycznego, wojska i samorządu) na konieczność racjonalnego
użytkowania zasobów naturalnych (ryb, wody, lasów, plaż, przestrzeni) w
myśl idei zrównoważonego rozwoju.
K. E. Skóra
Więcej o historii stacji tutaj
|
